2024 Emekli maaşı ve asgari ücret karşılaştırması

2024 yılının başlarında Türkiye’deki emekli maaşlarında dikkate değer bir artış yaşandı. Hazine’nin desteğiyle, en düşük emekli maaşı 7 bin 500 liradan 10 bin liraya yükseltildi. Ayrıca, aylık net asgari ücret de 17 bin 2 lira olarak belirlendi.

Son 20 yıl içinde, emekli ve memur maaşlarının asgari ücrete oranında bir düşüş gözlemlendi. Özellikle 2023 yılı bu düşüşün en belirgin olduğu dönemdi. 2024 yılı ise emekliler açısından daha da zorlu geçmesi beklenen bir yıl olacak.

2024 yılı, işçi ve memur emeklileri için asgari ücrete kıyasla en zor yıllardan biri olarak kayda geçti. 2003 yılında, işçi emeklilerinin en düşük maaşı asgari ücretin 1.47 katıydı, yani asgari ücretin %47 fazlası alınıyordu. 2023 yılında bu oran %71’e düşerken, 2024’te %61’e geriledi. Bu durum, en düşük işçi emeklisi maaşının asgari ücretten %39 daha düşük olduğunu gösteriyor. 2011 yılından bu yana bu oran sürekli düşüş göstermektedir.

Memur emeklileri için durum daha da vahim. 2003 yılında, en düşük memur emeklisi maaşı asgari ücretin 1.87 katıydı. Ancak 2023’te bu oran ilk kez 1’in altına düşerek %86’ya geriledi ve 2024’te %80’e kadar düştü. Bu, en düşük memur emeklisi maaşının asgari ücretten %20 daha düşük olduğunu gösteriyor.

Bağ-Kur emeklileri de benzer bir durumla karşı karşıya. Tarım dışı Bağ-Kur en düşük emekli maaşının asgari ücrete oranı 2003’te %96 iken, 2024’te %59’a düştü. Tarım Bağ-Kur emeklileri için de 2003-2024 arası %63’ten %59’a bir düşüş yaşandı. Ancak Hazine desteğiyle en düşük maaşlar 10 bin liraya tamamlandığı için, bu oranlar artış gösteriyor.

Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), emekli türlerine göre en düşük emekli maaşlarını belirliyor. En son Ekim 2023 verilerine göre, emeklilere %42.6 oranında zam yapıldı. Bu zam, 2023 sonundaki maaşlara eklenerek Ocak 2024’ten itibaren geçerli olan en düşük maaşları ortaya çıkardı.

Buna göre, 2023’ün ikinci yarısında 7 bin 324 lira olan 4a en düşük emekli maaşı Ocak 2024’te 10 bin 444 liraya; 6 bin 558 lira olan 4b maaşı 9 bin 352 liraya; 5 bin 163 lira olan 4b tarım maaşı 7 bin 362 liraya ve 9 bin 497 lira olan en düşük memur emeklisi maaşı 13 bin 542 liraya yükseldi.

Ekim 2023 itibarıyla Türkiye’de toplam 15 milyon 65 bin 742 emekli bulunuyor. Bunların %66.9’u işçi emeklisi, %12.8’i Bağ-Kur tarım hariç emekliler, %5.1’i Bağ-Kur tarım emeklisi ve %15.2’si memur emeklisi.

2001 yılında, en düşük işçi emekli maaşının asgari ücrete oranı %143 iken, AK Parti’nin ilk kez maaşları belirlediği 2003 yılında bu oran %147’ye yükseldi. Ancak, bu oran 2016 yılında ilk kez %100’ün altına düştü ve 2023’te %71’e kadar geriledi. 2024 başında ise bu oran %61’e düştü. Eğer emekli maaşlarında önemli bir iyileştirme yapılmazsa, 2024 yılı 2001 yılından bu yana en kötü yıl olacak.

Yıllık asgari ücret ve 4a en düşük emekli maaşlarının karşılaştırılması, emeklilerin yaşadığı zorlukları daha somut bir şekilde ortaya koyuyor. 2023 yılında asgari ücretin ilk yarısında 8 bin 507 lira, ikinci yarısında ise 11 bin 402 lira olduğunu göz önünde bulundurarak, yıllık ortalama maaş 9 bin 955 TL olarak hesaplanabilir.

2001 yılından bu yana diğer emekli türlerinde yaşanan değişimlere bakıldığında, 2000’lerin başında en iyi durumda olan 4c memur emeklilerinin durumunun kademeli olarak kötüleştiği görülüyor. Artık en düşük memur emeklisi maaşı da asgari ücretten daha düşük seviyelere geldi. 2023’ün ardından 2024, memur emeklileri için de en kötü yıl olacak.

En düşük emekli maaşının Hazine desteğiyle 10 bin liraya tamamlanması, özellikle Bağ-Kur emeklilerine yaradı. Çünkü onların kök aylıkları genellikle 10 bin liranın altında kalıyor. Bu destekle birlikte, emeklilerin finansal durumları bir nebze olsun iyileşmiş görünüyor.