Bilindiği üzere kanser, beraberinde getirdiği sağlık sorunlarının yanı sıra, maddi ve
manevi yönden uzun süreli mücadele gerektiren bir hastalık grubudur. Dünya Sağlık
Örgütü’nün yayınladığı 2020 yılı verilerine göre dünya genelinde yılda 19 milyon kişi
kanser tanısı almakta ve yine takriben 10 milyon kişi bu sebeple hayatını kaybetmektedir.
Hastalık; cinsiyet, dil, din, ırk ayırımı yapmaksızın tüm insanları etkilemektedir. Kanserde
benzer seyrin devam etmesi halinde, 2040 yılında 29,5 milyon yeni vakanın ortaya çıkması
ön görülmektedir. Yapılan tahminler, önümüzdeki yıllarda gelişecek olan kanser olgularının
önemli bir bölümünün az gelişmiş ülkelerde ortaya çıkacağını ortaya koymaktadır.
Çalışmaların gösterdiği gibi Dünya genelinde erkekler arasında en sık görülen kanser
türü akciğer kanseri iken kadınlarda 3. sırada yer almakta ve önemini korumaktadır. 2020
yılında dünyada 2.2 milyon yeni vakanın ortaya çıktığı ve Akciğer kanserine bağlı 1.8
milyon ölümün gerçekleştiği tahmin edilmektedir.
Son resmi verilere göre (2017 yılı) ülkemizde kanser sıklığı erkeklerde yüz binde
259,2 kadınlarda ise yüz binde 187,0 olarak gerçekleşmiştir. Bir yıl içerisinde 180.288 kişi
kanser teşhisi almıştır.
Akciğer kanseri, gerek dünyada gerekse ülkemizde kanser kaynaklı ölümlerin en
yaygın nedenidir. Ülkemizde erkeklerde trakea, bronş ve akciğer kanseri (56,7/100.000
kişide YSH) en sık izlenen kanserler içerisinde ilk sırada yer alırken, kadınlarda
(11,1/100.000 kişide YSH) en sık görülen 4. kanser türü olmuştur. Erkeklerde tütün ve tütün
ürünlerine bağlı kanserler arasında tütün kullanımına atfedilen vaka sayısı 16.781 olarak
tahmin edilmekte olup tütüne bağlı kanserler özellikle erkeklerde önemini korumaya devam
etmektedir.
Hastalığın Türkiye’de tanı alma medyan yaşı 64 olup, 40 yaş altı bireylerde daha
nadir olarak rastlanılmaktadır. Yine söz konusu hastalık genellikle ileri evrelerde teşhis
edilmektedir. Ülkemizde vakaların %15,4’si lokalize evrede saptanmışken %28’i bölgesel,
%56,5’i ise uzak yayılım grubunu oluşturmaktadır.
Pekçokpopülasyoniçinbu kansertürünün %80’indesorumlu etkentütün
kullanımıdır. Nitekim tütün tüketimindeki azalmayla akciğer kanseri görülme sıklığı da
azalmaktadır. Akciğer kanserinin diğer nedenleri arasında mesleki (asbest, ağır metaller)
çevresel risk faktörlerine maruziyet (pasif içicilik, radon) yer almaktadır. Toplumsal ve
bireysel farkındalık ile akciğer kanseri sıklığının azaltılabileceği unutulmamalıdır.
Henüz etkin bir tarama yöntemi bulunmuyor olsa da tütün kontrolünün akciğer
kanserine karşı mücadelenin en temel ve en etkin aracı olduğu bilinmektedir. Ulusal Tütün
Kontrol Programımız ile toplumdaki tüm bireylerin, tütün ürünlerinin sağlık, ekonomik,
çevresel ve sosyal zararlarından korunması hedeflenmektedir.
Akciğer kanseri; yapısal olarak normal akciğer dokusunda bulunan hücrelerin
ihtiyaç ve kontrol dışı çoğalarak akciğer içinde bir kitle (tümör) oluşturmasıdır. Oluşan kitle
öncelikle bulunduğu ortamda büyür. İleriki aşamalarda ise çevre dokulara veya dolaşım
yoluyla uzak organlara yayılarak (karaciğer, kemik, beyin vb. gibi) hasara yol açar. Bu
yayılıma metastaz adı verilmektedir.
Akciğer Kanseri Risk Faktörleri
Akciğer kanserlerinin yaklaşık %90’ı tütün ve tütün ürünlerinin kullanımı ile
oluşmaktadır. Dolayısıyla sigara içiminin engellenmesiyle akciğer kanseri tanısının %90’a
kadar önlenebileceği tahmin edilmektedir. Akciğer kanseri için diğer risk faktörleri arasında;
pasif içicilik (sigara), akciğer kanseri yönünden aile öyküsünün varlığı, bazı vitaminler,
radon/asbest gibi kimyasallara maruziyet, arsenik gibi endüstriyel ürünlere maruziyet,
radyasyon maruziyeti, bazı organik kimyasallar, hava kirliliği ve tüberküloz yer almaktadır.
Bu etkenlerden bazısı kaçınılabilir risk faktörleri (tütün ve tütün ürünleri kullanımı gibi) iken
bazısı değiştirilemez risk faktörüdür (ailesel akciğer kanseri öyküsünün varlığı gibi).
Tütün ve tütün ürünleri kullanımı: Sigara kullanımı akciğer kanserinin en sık
görülen nedenidir. Günlük içilen sigara sayısı, sigara içme süresi, sigaraya başlama yaşı (ne
kadar erken başlanırsa risk o oranda artar), dumanı derin çekme, sigaranın içeriğindeki
katran miktarı ile kanser gelişme riski artar. Sigara dumanında 4000’den fazla kimyasalın ve
70’den fazla kanserojen madde olduğu uzun yıllardır bilinmektedir. Sigara dumanına pasif
olarak maruz kalınması da akciğer kanseri riskini arttırmaktadır. Kendileri sigara içmedikleri
halde ev veya işyerlerinde pasif olarak dumana maruz kalan kişilerde akciğer kanseri
gelişme riski % 20-30 oranında artmaktadır. Sigaranın bırakılması durumunda akciğer
kanseri olasılığı zamanla azalmakta, sigara bırakıldıktan 10-20 yıl sonra hiç içmemişlerin
düzeyine yaklaşmaktadır. En önemli risk faktörü tütün kullanımı olmakla birlikte, akciğer
kanserinin hiç sigara kullanmamış kişilerde de görülebileceği unutulmamalıdır.
Asbest: Bazı toprak ve kayalarda bulunan, saç gibi ince liflerden oluşan asbest doğal
bir mineral olup yanmaz ve yalıtkan özellikleri nedeniyle tüm dünyada inşaat ve bazı üretim
işlerinde (gemi, izolasyon ve otomotiv) uzun yıllar yaygın şekilde kullanılmıştır. Bu tür
işlerde çalışan kişilerde mesleksel olarak asbest liflerine temas söz konusu olabilmektedir.
Sanayileşmiş ülkelerde maruziyet genellikle endüstriyel alanda gerçekleşirken ülkemizde
daha çok kırsal kesimde çevresel temas şeklinde gerçekleşmiştir. Toprağın doğal yapısında
bulunan asbest lifleri solunum havası ile alındığında akciğeri zedeler ve sonunda akciğer zarı
kanseri olan mezotelyoma gelişir. Asbest teması tek başına akciğer kanseri olasılığını 1.5-5.4
kat arttırırken, sigara içen kişilerde bu risk daha da fazla olmaktadır.
Radon Gazı: Toprakta doğal olarak bulunan ve kokusuz radyoaktif bir gaz olan
radon; bina zeminindeki çatlaklardan, bina yapımında kullanılan yapı malzemelerinden,
doğalgaz ve su borularından ev içlerine sızarak görünmez bir tehlike oluşturabilmektedir. Ev
içi radon maruziyetinin en önemli bileşeni binanın temelindeki toprak ve kayalardır. Tüm
akciğer kanserlerinin %3 ila 15’inde sebebin tek başına radona maruziyet olduğu, sigara
kullanım öyküsü bulunmayan vakalarda önemli bir kanser etkeni olduğu bilinmektedir.
Verem hastalığı (tüberküloz): Bu hastalığın yerleştiği akciğer alanında sonradan
akciğer kanseri gelişebilmektedir.
Daha önceden akciğer kanseri geçirmiş olmak: Bir kere akciğer kanseri nedeniyle
ameliyat olmuş veya ışın tedavisi uygulanmış olan kişilerde ikinci bir kanser gelişme riski
vardır. Sigara içmek bu riski ayrıca artıyor
Bazı kimyasalların uzun süreli solunması (arsenik, berilyum, kadmiyum, uranyum,
vinil klorid, nikel kromat, kömür ürünleri, petrol ürünleri gibi kansere yol açan kimyasallara
maruziyet).
Radyoterapi öyküsü
Yüksek düzeyde hava kirliliği
Ailede akciğer kanseri öyküsü olması
Akciğer Kanseri Belirtileri Nelerdir?
Genellikle Akciğer kanserinin neden olduğu bulgu ve şikâyetlerin oluşumu için birkaç
yıl geçer ve hastalık ileri evreye gelinceye kadar fark edilemeyebilir.
Akciğer kanseri tanısı konulan hastalarda belirtiler tümörün akciğer içindeki
yerleşimine, büyüklüğüne, yayılım yerine ve yayılma derecesine bağlı olarak çeşitlilik
gösterir.
Tümörün kendisinin ve göğüs içi yayılımının yol açtığı, en sık izlenen belirtiler:
Geçmeyen veya giderek kötüleşen öksürük
Öksürürken kan veya kanlı balgam çıkarmak
Derin nefes alırken, öksürürken veya gülerken kötüleşen göğüs ağrısı
İştahsızlık, halsizlik, yorgunluk ve kilo kaybı
Ses kısıklığı
Nefes darlığı
Sürekli tekrarlayan veya geçmeyen bronşit ve/veya zatürre gibi akciğer
enfeksiyonları
Tanı Nasıl Konulur?
Düz akciğer röntgenleri ile akciğerde kitle tespit edilen hastalarda öncelikle
bilgisayarlı tomografi çekilir. Elde edilen üç boyutlu görüntü ile kitleye nasıl
ulaşılabileceğine karar verilir. Hastadan ya tomografi rehberliğinde ya da bronkoskopi
dediğimiz ince bükülebilir bir tüple akciğerine ulaşılarak iğneyle parça alınır. Bu işleme
biyopsi adı verilir. Gerekli görüldüğü takdirde farklı görüntüleme tetkikleri de yapılabilir.4
Tedavi
Hastadan hastaya farklılaşabilmekle birlikte tedavi kararında; hastalığın yeri, evresi,
hastanın yaşı ve diğer sağlık sorunlarının varlığı gibi birden fazla faktör etkilidir.
Multidisipliner bir çalışma gerektiren bu tedaviler; cerrahi, hedefe yönelik tedaviler,
radyoterapi, kemoterapi gibi farklı seçenekleri içermektedir.
0
Tebrikler
0
Kötü
0
Mükemmel
0
Üzgün
0
Acayip
0
Komik
0
Sinirli
