Lozan Barış Antlaşması’nın yüz birinci yılında, Lozan’la, her şeyden önce Osmanlı Devleti’nin yüzlerce yıllık kapitülasyon bağımlılığına son verdik.
Bu sayede tam bağımsız, eşit, egemen, üniter ve laik yeni bir devlet kurabildik.
Bağımsızlığımızın, egemenliğimizin, Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin varlığının belgesi olan Lozan Antlaşması’nın 101. Yıldönümünü, Cumhuriyetimizin bütünlüğünü, ulusumuzun birliğini koruma kararlılığıyla kutluyoruz.
“Mustafa Kemal Atatürk, Lozan Barış Antlaşması’nı kendisinin kaleme aldığı ‘Nutuk’ta şöyle anlatır: “Bu antlaşma, Türk milletine karşı yüzyıllardan beri hazırlanmış ve Sevr Antlaşması ile tamamlandığı sanılmış büyük bir suikastin sonuçsuz kaldığını bildirir bir belgedir. Osmanlı tarihinde benzeri görülmemiş bir siyasi zafer eseridir.”
Lozan Antlaşması Egemenliğimizin, bağımsızlığımızın ve cumhuriyetimizin kurucu belgesidir. Milli mücadele zaferini taçlandıran tarihi bir diplomasi zaferidir.
Lozan Türkiye Cumhuriyeti’nin tapu senedidir.
101 yıl önce Lozan’da Kapitülasyonların yeni bir adla ve yeni bir şekille devam etmesini isteyen Curzon’un bu sözlerine karşı İsmet Paşa açık konuştu: “Bağımsız bir devlet için kapitülasyon kesinlikle kabul edilemez. Kapitülasyonlar yerine yeni bir usulün sürdürülmesine gelince bizim davamız kesinlikle bu gibi sınırlamalara gelmez. Biz istiklalimizi, hürriyetimizi istiyoruz. Hiçbir sınırlama, hiçbir şekil, hiçbir imtiyaz kabul edemeyiz. Onun için bu komisyon ancak bu esas çerçevesinde müzakereye devam ederse katılırız. Türkiye, kapitülasyonlar yerine hiçbir şekil, hiçbir sınırlama, hiçbir imtiyaz kabul edemez, etmeyecektir!”
İsmet Paşa tüm dünyaya bir diploması dersi veriyor, bağımsızlık vurgusundan hiç vaz geçmiyordu.
Müzakereler sonunda tam bir diploması zaferi kazanıldı, sonunda;
Lozan Antlaşması’nın 28. maddesi ile kapitülasyonlar tamamen kaldırıldı.
Böylece dinsel temelli çok hukuklu sistem yerine din ve ırk farkı gözetilmeksizin bütün Türk yurttaşlarının aynı laik/çağdaş tek hukuka bağlı olmaları sağlandı. (Md.39)
İsmet İnönü Lozan’da emperyalist güçlere karşı büyük direnç sergilemiş ve tarihimiz açısından önemli bir diplomatik zafer kazanarak ezilen mazlum uluslara cesaret, güven ve umut aşılamıştır. Anadolu’nun parçalanmasını öngören Sevr Antlaşması’nı geçersiz kılan Lozan Barış Antlaşması, Atatürk’ün tanımıyla “Türk ulusu aleyhine, yüzyıllardan beri hazırlanmış ve Sevr Antlaşması ile tamamlandığı sanılmış büyük bir suikastın çöküşünü bildirir bir belgedir.” Lozan Barış Antlaşması, Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra imzalanan benzer anlaşmalardan yürürlüğünü sürdüren tek belgedir.
Lozan Barış Antlaşması, geçmişte emperyalist devletlerin Ortadoğu ve Asya’ya ilişkin planlarını nasıl bozmuşsa, günümüzde de bağımsız ve laik bir Türkiye Cumhuriyeti, varlığıyla bölgeye yönelik emperyalist planlara engel oluşturmaktadır. Bu nedenle, Sevr’i hortlatmak isteyenler, Lozan’ın kazanımlarını yok etmek istemektedir.
Bugün Lozan’ı tartışma konusu yapanlar bilsinler ki Cumhuriyetin değerlerine ve egemenliğimize sonuna kadar sahip çıkmaya devam edeceğiz.
Bu vatan topraklarını bir ulus mücadelesiyle kazanan Gazi Mustafa Kemal ve Silah arkadaşlarına olan minnetimiz hiç eksilmeksizin devam edecektir!
Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin temellerinin atıldığı, emperyalist devletlere karşı duruşun tescil edildiği gün olan 24 Temmuz 1923 Lozan Antlaşması’nın 101’nci yılı kutlu olsun. Sevr’i yırtıp atan Büyük Önderimiz Mustafa Kemal Atatürk, Lozan’ın diplomasi kahramanı İsmet İnönü ve silah arkadaşlarını, şehitlerimizi rahmet ve minnetle anıyorum.
