Dün Kent Konseyi basın toplantısında Tokat turizmi ile ilgili konuşanlara değinmiş ve “Tokatlılar Tokat’ı tanımadıklarıyla kalmıyor, turizm gelişimi konusunda neler yapılıp yapılmadığı hakkında da bilgi edinemiyorlar” demiştim.
Gerçekten de akademi dünyası dâhil, Tokatlıların çoğu 1993 yılında başlayan, 17 yıllık bir kesintiyle 2010 yılında tekrar gündeme alınan ve 2024 yılına kadar 5 kez kesintiye uğratılan Tokat turizmi ile ilgili bugüne kadar yapılan çalışmalardan habersizler.
Geçenlerde yapılan bir turizm panelinde de panelist olarak konuşan bir Profesör, hazırlanmış olan 7 eylem planından habersiz olduğundan, Tokat’ın bir turizm eylem planı olmadığını söyleyebilmiştir. Üstelik 2018 de hazırlanan eylem planı da bugünkü Rektör Sayın Fatih Yılmaz danışmanlığında hazırlamıştır.
Bugünkü yazımda akademi dünyası da dâhil, meslek odalarının, belediyelerin, sivil toplumun ve ilgilenen yurttaşlarımızın turizmle ilgili olarak ne yapılıp nelerin yapılamadığı konusunda neden bilgi edinemediklerini ve ne yapılması gerektiğini yazacağım.
Tüm bunlardan da anlaşılıyor ki, Tokatlılar Tokat’ı tanımadıklarıyla kalmıyor, turizm gelişimi konusunda neler yapılıp yapılmadığı hakkında da bilgi edinemiyorlar.
Bugün siz önce kısa bir kronoloji sunacağım.
Yıl 1993. Turizm Bakanlığı Yatırımlar Genel Müdürlüğü değerli bir çalışmayla “Tokat İli Turizm Envanteri ve Turizm Geliştirme Planı” hazırlıyor. Tokat’ın turizm potansiyelini ortaya konuyor ve yapılabilecek çalışmalarla ilgili projeksiyonlar sunuluyor. Bundan öncesini kapsayan bir çalışma yok.
Bu tarihten sonra 2010 yılına kadar ki 17 yıllık süreçte proje bazlı hiçbir çalışma yapılmıyor.
Bu 17 yıllık zaman diliminde ve hatta sonraki günlerde Tokat’ta turizm adına yapıldığı söylenen tüm çalışma ve faaliyetler, turizm geliştirme aşamalarını ve Tokat’ın bütününü kapsayan ve tüm sorunları içeren tasarımsal bir süreçten yoksun olarak, genellikle birbirinden kopuk, habersiz, plansız yapılan çalışmalardan ibaret kalmaktadır. Ve yapılanlar şehrin dinamikleriyle gerçekleştirilen çalışmalardır
Bu süreçte 2002 yılında dönemin Vakıflar Bölge Müdürü Sayın Yusuf Beyazıt Tokat dâhil Türkiye’deki vakıf eserlerinin restorasyonlarını yaptırarak ayağa kaldırılmasını sağlıyor. Bu çalışmanın Tokat’taki kültür ve turizmine bir ivme kazandırması gerekirken, bir hareketlenme, bir gelişme olmuyor.
Ve ilginçtir aynı tarihlerde 15 il “Tarihi ve kültürel geçmiş kıstas alınarak marka kent” ilan edilirken, bu konuda at başı giden Tokat bu illerin arasında da yer alamıyor.
Bu durağanlık 2010 yılına kadar devam ediyor.
Bu süreci inceleyen birkaç Tokat sevdalısı sorumlu insan bir araya gelerek, yıllık aidatı 1 lira olan “TUDER” i (Turizm Tanıtım Derneği’ni) kuruyor.
İlk olarak TUDER ve Tokat Ticaret ve Sanayi Odası işbirliği içerisinde, 3 ay süren, 3 etaptan oluşan, geleneksel çalıştay uygulamalarından farklı bir yöntemle, tüm Tokat’ı (ilçeleri) kapsayan ve Tokat’ın ilk turizm çalıştayı olma özelliği taşıyan bir “Turizm Çalıştayı” gerçekleştiriliyor ve Turizm Çalıştayı’nın ardından bir “Turizm Çalıştayı Sonuç Raporu” yayınlanıyor. Söz konusu raporda çok sayıda sorun ve çözüm önerileri bulunmakla birlikte 3 temel husus öne çıkıyor. Birincisi; Tokat merkezden ibaret değildir, turizmde parçacı yaklaşımlara son verilmeli ve bütüncül davranılmalıdır. İkincisi; acilen bir turizm eylem planı hazırlanmalıdır. Üçüncüsü de; hazırlanan bu eylem planının kurulacak İl Turizm Konseyi marifetiyle uygulamaya alınmasıdır.
Bu üç konuda TUDER &TSO işbirliğinde çalışma başlatılıyor, ilk önce dönemin TSO Başkanı Ahmet Arat Beyin rehberliğinde tüm belediye başkanları ile Alin Otel’de bir toplantı yapılıyor ve belediye başkanlarına turizmde bütüncül davranmaları ve bunun sağlayacağı yararlar anlatılarak, kendilerine dönemin TUDER Başkanı tarafından hazırlanmış bir rapor sunuluyor.
Arkasından yine Tokat Sanayi ve Ticaret Odası-TUDER işbirliğinde OKA mali kaynaklarından Tokat’ın ilk Eylem Planı olan “Tokat İli Sürdürülebilir Turizm Stratejisi Eylem Planı” hazırlanıyor.
Bu çalışmayla eş zamanlı olarak, Türkiye Turizm Stratejisi’nde de kurulması önerilen İl Turizm Konseyi’ne ilişkin “İl Turizm Konseyi” taslak ve yönergesi Avrupa ve Türkiye’deki örnekleri incelenerek, sekretaryasını Tokat Ticaret ve Sanayi Odası’nın yapması önerisiyle, dönemin TUDER Başkanı tarafından hazırlanıyor ve dönemin Valisi Sayın Şerif Yılmaz’a TSO Başkanı Sayın Ahmet Arat’la birlikte teslim ediliyor.
Sayın Vali Şerif Yılmaz’dan başlayarak, Vali Mustafa Taşkesen, Vali Cevdet Can bu konseyin oluşturulması konusunu uygun buluyor, onay veriyor ve çaba gösteriyor olmalarına karşın, kamu bürokrasisindeki kimi çekişmeler nedeniyle söz konusu konseyin kurulması engellenerek uzatılıyor. Bu valilerin başka yerlere atamalarının çıkması nedeniyle de dönemlerinde bu yapı kurulamıyor. Sonraki dönemlerde gelen valilerin de bu tür yaşamsal konulara eğilmek yerine kendi bakış açılarını Tokat toplumuna dayatma istekleri ve “devlette devamlılık esastır” ilkesini göz ardı etmeleri nedeniyle de bu konseyin kurulması bugüne kadar gerçekleştirilemiyor. Bu nedenle de hazırlanan ilk eylem planı olma özelliği taşıyan “Tokat ili Sürdürülebilir Turizm Stratejisi Eylem Planı da dâhil olmak üzere, bundan sonra hazırlanan 7 eylem planı da uygulamaya alınamıyor, çekmeye atılıyor.
Değerli okurlar bu konseyin kurulması şu nedenle çok önemlidir.
Turizm sektörü çok özellikli bir sektördür ve diğer kalkınma alanlarına benzemez. Turizm sektörünün gelişmesi için en önemli atılımlardan birisi, turizm sektörünün kurumsal yapısını geliştirmek olmalıdır. Bu bağlamda; yerel yönetimler, kamu kesimi, özel kesim, üniversiteler, meslek odaları, toplum ya da belirli toplulukları (halk kesimlerini) temsil kabiliyeti olan akil adamlar ve sivil toplum kuruluşları yan yana gelmeli ve sektörü geliştirmek için birlikte hareket edilmelidir. Öncelikle bu eylem planlarını uygulamaya alacak böyle bir yapıya kesinlikle ihtiyaç vardır. Turizm gibi çok önemli ve kapsamlı bir konu, bu konularda bilgi, birikim ve donanım sahibi olmayan birkaç kamu görevlisinin inisiyatifine bırakılamaz. Bırakıldığında ne tür sakıncaların çıktığı yaşayarak görülmüştür.
Bu konseyin diğer kurulma amacı da şudur. Turizmde üretilen / bilinen bilgilerin, planların, hedef ve stratejilerin toplumun her kesimi ile paylaşılması, projelere yerel sahiplenmelerin en üst düzeyde olması için, özellikle yerel aktörlerle bilgi paylaşımı ve işbirliğinin yapılması önem arz etmektedir. Yerel aktörlere, paydaşlara Tokat turizmine ilişkin planlamalar, çalışmalar, hedef ve stratejilere ilişkin bilgilendirmenin kesintisiz gerçekleşmesini temin etmek gerekmektedir. Yerel aktörlerin her aşamada görüş ve katkılarının alınarak, gerçekleştirilen faaliyetlerle ilgili onlara geri beslemede bulunulması ve bu faaliyetlerin kurumsallaştırılması sağlanmalıdır.
Eğer bu yapı kurulabilmiş olsaydı, turizmle ilgili çalışmalardan toplumun haberi olur, bu konudaki tekrarların yapılması önlenir ve Tokat İli Sürdürülebilir Turizm Stratejisi Eylem planı dâhil, şehrimiz için hazırlanan eylem planları uygulamaya alınabilirdi.
2010-2018 arası 7 adet eylem planı yapılıp da bunların kamu tarafından uygulamaya alınmaması kimin ayıbı sormak ve sorgulamak gerekmez mi?
***
Değerli okurlar, Tokat Turizm Derneği buna karşın pes etmemiş, 2014 yerel seçimlerinin hemen ardından; 23.04.2014 tarihinde bir “Turizm Acil Eylem Planı” hazırlayarak, bu plana “Söz konusu turizm konseyi Tokat Valiliği başkanlığında oluşturulamıyorsa, yerel turizm platformu olarak, Tokat Belediyesi Başkanlığı’nın başkanlığında / yönetiminde de oluşturulabilir” önerisini getirmiştir.
Bu öneri, 2014 yerel seçimlerinde merkez dâhil tüm ilçe belediyelerinin AKP tarafından kazanılmış olması nedeniyle getirilmiştir. AKP’nin yerel seçimlerde “tulum çıkararak” merkez dahil 12 ilçe belediyelerini kazanmasının, Tokat turizminin gelişimi adına bir avantaja dönüştürülebileceği, turizmde bütüncül bir çalışma yapılabileceği ve İl Özel İdaresi kaynaklarının da bu yönde harekete geçirilebileceği düşüncesi oluşmuştur. Ancak aynı partiye mensup olmalarına karşın yaşadıkları rekabet ve içsel çekişmeler nedeniyle kimi belediye başkanları buna sıcak bakmamışlar ve bu nedenle de Tokat Belediyesi bünyesinde böyle bir yapı oluşturulamamıştır.
Bugünlerde Tokat Belediyesi bünyesinde böyle bir yerel turizm platformun kurulacağına yönelik duyumlar alıyorum. Böylesi bir yapının salt Tokat Merkez turizminin gelişimine yönelik kurulması düşünülüyor olabilir. Ancak turizm gelişiminin tüm Tokat yöresini kapsayacak ölçekte ve destinasyon kavramıyla ivme kazanacağı düşünüldüğünde, bütüncül yaklaşımdan uzak, böyle parçacı bir girişimin de başarısız olması bir kehanet olmaz.
Çünkü turizm söz konusu olduğunda Tokat merkezden ibaret değildir. Tokat yöresi ölçeğinde bütüncül bir çalışmanın gerçekleştirilebilmesi için farklı siyasi yapıları bir araya getirebilecek ve tüm Tokat Yöresine hizmet etmekle sorumlu Tokat İl Özel İdaresi kaynaklarını harekete geçirebilecek, belediyeler üstü bir yapıya gereksinim vardır.
Bugün için farklı partilere mensup belediyelerin Tokat Belediyesi’nin çatısı altında bir araya gelmelerinin de hadi olanaksız demeyeyim de çok zor olduğunu düşündüğümüzde de, bütüncül ve sürdürülebilir turizm geliştirme çalışmaların zorluğu ve akamete uğrayacağı olasılığı yüksek görünmektedir.
Bunları neden yazdım? Yazdım, çünkü yazmak tarihe not düşmektir.
Geçmişi bilmezsek geleceği kuramaz, hep patinaj yaparız. Sadece bununla da kalmayız, sürekli tekrarlara düşerek, teorisi olmayan pratikler yapmaya çalışarak hep yerimizde sayarız. Sonra da Amasya, Sivas bizi geçti diye yakınır, dururuz.
